آیا در اطراف خود فردی را دیده‌اید که به بدنش نوعی فنر ضامن سلامتی متصل باشد؟ بله درست شنیدید: فنرهایی که به انسان‌ها متصل‌اند؛ نه اسباب‌بازی‌‌ها! فنرهایی که وظیفه دارند وقتی فرد زمین می‌خورد یا با اتفاقی خارج از گنجایش ظرفیت روانش روبه‌رو می‌شود، دوباره او را به حالت اولیه برگردانند و از سلامت او مطمئن شوند. چند دقیقه‌ای همراه ما باشید تا درباره این فنرهای کمکی انسانی بیشتر صحبت کنیم.
اگر بخواهیم برای این فنرهای کمکی انسانی، واژه‌ای تخصصی بیابیم، نام آن «تاب آوری» خواهد بود. تاب آوری، توانایی غلبه بر شرایطی است که کودکان و بزرگسالان را در معرض خطر آسیب روانشناختی یا جسمی قرار می‌دهد.
از جمله این شرایط می‌توان به استرس‌های درون خانواده، فقر، کودک‌آزاری، وقایع طبیعی (سیل و زلزله و..)، اختلالات فیزیکی (دیابت، بیماری‌های قلبی و…) و دیگر رویدادهای آسیب‌زا زندگی اشاره کرد. کودکان بهتر است یاد بگیرند که زندگی، سراسر خوشی و اتفاقات دلخواه نیست و با بالا رفتن سنشان و بزرگ شدن محیط اجتماعی‌شان، احتمال برآورده شدن خواسته‌ها و برخورد با افراد حمایت‌گر، کمتر می‌شود. پس تقویت تاب آوری کودکان هرچه زودتر و با همراهی والدین در محیطی حمایت‌کننده و امن اتفاق بیفتد. در این مقاله به بیان بهترین بازی های تاب آوری برای کودکان ۳ تا ۶ و ۷ تا ۱۰ ساله می‌پردازیم که به آنها فرصتی برای تمرین تاب آوری و بازی می‌دهد. تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
۱- بازی «قهرمان یخی»، کمک یک تکه یخ به تقویت تاب آوری کودکان
لمس کردن، خوردن و بازی با یخ برای کودکان هم جذاب است و حس تازه‌ای داره، هم تحمل آنها را بالا می‌برد. این بازی ساده تنها به چند تکه یخ و یک تایمر نیاز دارد. بازی می‌تواند گروهی یا تک نفره همراه با والدین انجام شود. تایمر را روشن کنید و از کودکان بخواهید تا یک تکه یخ را در دست خود نگه‌دارند و در همین حین یک یا هر چند شعر که توانست را بخواند. کودکی که زمان بیشتری توانست یخ را تحمل کند، قهرمان یخی این بازی است. می‌توانید از کودکان بخواهید که بیشتر و بیشتر تلاش کنند تا یخ را نگه‌دارند و آن را تحمل کنند. این بازی، تمرین کوچکی برای تحمل رویدادهای بزرگتر و نیازمند تاب آوری بیشتر در بزرگسالی است. در نتیجه به‌صورت غیر مستقیم به تقویت تاب آوری کودکان کمک خواهد کرد. برای کودکان با سن کمتر (۳ تا ۵ سال) می‌توانید با یک لایه پارچه بین دست آنها و یخ، درد یخ را کاهش دهید و برای کودکان بزرگتر (۶ تا ۱۰ سال) یخ را در نقاط دیگر بدن مثل ساعد، روی پا، پیشانی و… قرار دهید. این بازی به خوبی توانایی تقویت تحمل، تاب آوری و تمرکز کودکان را دارد جز بازی های تاب آوری کودکانه است. از جمله نکاتی که بهتر است به آن توجه داشته باشید، فشار نیاوردن به کودک برای تحمل یخ و ایجاد یک رقابت سالم (نه خشن و آسیب‌زا) میان بازیکنان است. در پایان بازی به کودک بگویید «آفرین تحملت داره بالا میره، اولش نمی‌تونستی صبر کنی ولی الان می‌تونی. بیرون از خونه هم مواقعی هست که چیزی ممکنه عصبانیت کنه ولی مثل الان بهتره سعی کنی مدیریتش کنی و قبل از اینکه واکنش نشون بدی، فکر کنی که چه رفتاری بهتره».
۲- «چاشنی بازی»، از بهترین بازی های تاب آوری کودکانه
این بازی موثر در تقویت تاب آوری کودکان می‌تواند به‌صورت گروهی بین دو یا چند کودک یا بین والدین و کودک انجام شود. برای این بازی به خوراکی‌هایی با طعم‌های متفاوت مثل لیمو، سرکه، نمک، فلفل، شکلات تلخ، ماست ترش و … نیاز داریم. برنده کسی است که بعد از خوردن خوراکی‌هایی مثل آبلیمو، نمک، فلفل و… ، هیچ واکنش شدیدی (مثل جمع کردن صورت، گفتن «اوه»، خندیدن یا اخم کردن) نشان ندهد. می‌توانید بازی را با چاشنی‌های آسان‌تر آغاز کنید و از کودکان بخواهید که هرکدام هر چاشنی که دوست دارند را بردارند و به‌صورت هم‌زمان آنها را بچشند. شما نیز بلافاصله با یک تایمر، زمانی را که آنها توانستند که واکنشی از خود نشان ندهند را اندازه بگیرید. بازیکنی که بتواند هیچ واکنشی نشان ندهد و این زمان طولانی‌تر بشود، عنوان «شجاع‌ترین چاشنی‌خور» را در بازی می‌گیرد. برای چالش بیشتر چاشنی‌هایی با طعم‌های شدیدتر (یا حتی ناشناخته) را در ظروفی بریزید و از کودکان بخواهید تا هر یک با چشمان بسته یکی از چاشنی‌ها را انتخاب کنند و علاوه‌بر اینکه نباید واکنشی نشان دهند، باید سعی کنند اسم طعمی که خورده‌اند را حدس بزنند.
چاشنی بازی یکی از بهترین بازی های تاب آوری است که فرصتی را فراهم می‌کند که کودکان برای تحمل مزه‌هایی که دوست ندارند یا تحملشان سخت است، دوام بیاورند. مکث کردن قبل از عکس‌العمل به مزه‌ها، تمرینی فوق‌العاده در جهت تقویت تاب آوری کودکان و کنترل واکنش‌های احساسی و غیرقابل کنترل در آنها می‌شود. انتخاب چاشنی‌ها یکی از مهم‌ترین نکات ایمنی است که باید به آن توجه داشته باشید. خوراکی ها باید بی‌خطر و غیر آلرژی‌زا باشند و هرگونه حساسیت کودک در این مورد، نیازمند توجه است.
۳- بازی «جوکر»، تلاشی برای نخندیدن برای تقویت تاب آوری کودکان
در این بازی تاب آورانه به هیچ وسیله‌ای نیاز نیست! در بازی جوکر قرار است برای کودکان جوک تعریف کنیم، شکلک درآوریم، جملات خنده‌دار و غیر واقعی بگوییم یا از روی لیستی پر از جوک، لطیفه‌های بامزه تعریف کنیم (گنجشکی که به جای پا، تایر داره، دندون‌های معلم شبیه دندون‌های خرگوش شده، دوستش دم درآورده و…). قانون مهم این بازی این است که نباید بخندند. برای افزودن چالش بیشتر می توانید از کودک بخواهید به‌جای خندیدن، هیجانش را به‌گونه‌ای دیگر و خاص نشان دهد (مثلا ادای غمگین بودن یا خشمگین شدن در بیاورد یا حتی یک جمله بگوید) و یا چشم در چشم هم شوند و بی‌حرکت بمانند. به این ترتیب، کودک کم‌کم یادمی‌گیرد جمله‌های عجیب و غریب بشنود (مثلا دوستشان به او بگوید: «تو یک کله‌پوکی!») و واکنشی مدیریت‌شده نشان دهد. تحمل این کار برای کودکان بسیار دشوار است، پس این بازی می‌تواند تمرینی بی‌نظیر برای تحمل شرایط دشوار و غیرمنتظره، افزایش تمرکز و مهارت‌های اجتماعی کودکان و در نهایت، تقویت تاب آوری کودکان باشد. توجه داشته باشید که جوک‌ها و شوخی‌ها باید محترمانه و مناسب سن کودک باشند، اگر کودکی بیش از حد خجالتی یا ناراحت شد، او را مجبور به ادامه بازی نکنید و محیط بازی باید راحت و دوستانه باشد تا همه حس خوبی داشته باشند.
۴- بازی «پسر/دختر آهنین»، تحمل وزنه برای تقویت تاب آوری کودکان
برای انجام این بازی که هم به‌صورت گروهی و هم فردی انجام می‌شود، به چند جسم که به‌عنوان وزنه‌های بازی معرفی می‌شوند، نیاز داریم (کتاب، بطری آب، عروسک یا اسباب‌بازی سنگین‌تر از حد معمول یا …). روش این بازی تقویت کننده تاب آوری کودکان، به این صورت است که وزنه‌ها را به کودک می‌دهیم و می‌گوییم که وزنه‌ها را بالای سرش نگه‌دارد و شروع به شمارش می‌کنیم. وقتی که کودک خسته شد، می‌تواند وزنه را زمین بگذارد و خستگی در کند اما دوباره باید آن را بردارد و بازی کند. در هر راند بازی، هنگامی که کودک تحمل نگه‌داشتن وزنه را نداشت، او را تشویق می‌کنیم تا بیشتر تحمل کند؛ حتی در حد یکی دو ثانیه. برای افزودن چالش‌های جذاب می‌توانید موسیقی هیجان‌انگیزی پخش کنید، یک حرکت یا هیجان (خندیدن یا گریه مصنوعی) هنگام نگه‌داشتن وزنه‌ها اضافه کنید یا یک داستان خنده‌دار تعریف کنید که کودک باید سعی کند که نخندد. می‌توانید زمان‌های تعریف شده‌ای تعیین کنید و از زمان‌های کم شروع کنید و رفته‌رفته به آن بیفزایید. کسی که بیشترین زمان دوام بیاورد، «پسر/دختر آهنین» می‌شود و هرکسی که بتواند ۲ ثانیه بیشتر از دفعه قبل وزنه را تحمل کند، یک نشان افتخار شجاعت (برچسب یا حتی یک تشویق دسته جمعی) هدیه می‌گیرد. این بازی می‌تواند موجب تاب آوری ذهنی و جسمی، افزایش اعتماد به‌نفس و انگیزه و یادگیری تحمل سختی‌های کوچک برای رسیدن به هدف در کودکان شود.
این فعالیت حتما باید در قالب شوخی و سرگرمی برای کودکان ارائه شود و آنها به‌معنای واقعی از آن لذت ببرند. یعنی هر موقع که کودک دیگر تمایلی به ادامه این بازی نداشت، آن را تمام کنیم. برنده شدن در این بازی، به کودک می‌فهماند که در قبال تحمل رنجی کوچک، پاداشی در میان است و این پاداش در اصل تقویت تاب آوری در مشکلات است.
تاب آوری، یکی از تضمین‌کننده‌های سلامت روان کودک
نتایج پژوهش‌ها بر روی تاب آوری کودکان نشان داده است که تاب آوری کودکان پیش‌بینی‌کننده مهمی برای کیفیت زندگی آینده کودک است. تاب آوری پایین در دوران کودکی باعث می‌شود که کودک نتواند بعد از مواجهه با رویدادهای دشوار زندگی‌اش، به حالت قبلی خود برگردد. علاوه‌بر این، سطح پایین‌تر اضطراب، سازش‌پذیری (تطابق) بهتر، بهبود مشکلات روانی مرتبط با ترومای(استرس‌های حاد و شدید) دوران کودکی و به‌طور کلی سلامت روانی بیشتر، از نتایج دیگر تقویت تاب آوری کودکان است. در این مقاله تلاش کردیم تا چند بازی برای تقویت تاب آوری کودکان ارائه دهیم و امیدواریم این بازی‌ها به شما در پرورش یک کودک تاب‌آور کمک کنند.
اگر شما بازی یا فعالیت دیگری که تاب آوری کودکانتان را می‌تواند بالا ببرد، می‌شناسید، آن را با ما و دیگر مخاطبان زی‌مگ به اشتراک بگذارید.
دیدگاه‌ها
۰ مورد
دیدگاه خود را درمیان بگذارید