معرفی و بررسی «۵ بازی کودکانه با گچ»، بازی‌ های گروهی کودکانه برای تقویت مهارت‌های حرکتی

زندگی در عصر دیجیتال علی‌رغم مزایای فراوانش، عواقبی نیز دربردارد. فناوری‌های دیجیتال با تاثیر بر سبک زندگی، در حال دگرگون کردن دوران کودکی است. طبق گزارشی از یونیسف نوجوانان گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال پرتعدادترین گروه سنی آنلاین را تشکیل می‌دهند. این آمار زنگ خطری برای والدین، مراقبان و مسئولان آموزش و پرورش است تا تغییری در سبک زندگی کودکان ایجاد کنند و آنها را از آسیب‌های احتمالی این تحول دیجیتال مصون دارند. یکی از ابعاد مهم زندگی کودکان که به‌شدت تحت تأثیر فناوری قرارگرفته است فعالیت جسمی و فیزیکی آنها است. امروزه اغلب کودکان ترجیح می‌دهند به‌جای بازی‌ های گروهی و فیزیکی پای تبلت، موبایل یا لپ‌تاپ بنشینند و از بازی‌ های گروهی کودکانه آنلاین لذت ببرند. طبق نتایج تحقیقات ارائه شده در سایت کتابخانه ملی خدمات درمانی آمریکا، کودکانی که فعالیت بدنی کمتری دارند بیشتر در معرض چاقی، دیابت، بیماری‌های قلبی و روانی قرار می‌گیرند. بنابراین، والدین و مراقبان اصلی کودک می‌توانند با ایجاد تغییر در سبک زندگی فرزندان خود، آنها را از ادامه این روند ناسالم نجات دهند. در این مقاله، به معرفی ۵ مورد از بازی‌ های گروهی کودکانه و مفید برای تقویت مهارت‌های حرکتی اساسی ( Fundamental Movement Skills ) مانند راه رفتن، دویدن، پریدن و... کودکان می‌پردازیم تا به والدین در محقق ساختن این هدف کمک کنیم.  

۱- «از روی کوسه بپر»، یک بازی گروهی کودکانه برای تقویت مهارت پریدن

رده سنی مناسب برای این بازی ۴ تا ۸ سال است. تنها وسیله‌ای که برای اجرای این نوع از بازی های گروهی کودکانه نیاز است، گچ می‌باشد. با گچ‌های رنگی متفاوت امواجی بکشید که از یکدیگر فاصله دارند. فاصله این ساحل‌ها بایکدیگر متفاوت است مثلا فاصله ساحل اول و دوم با فاصله ساحل دوم و سوم یکی نیست. سپس در فواصل بین ساحل‌ها با گچ آبی دریا و باله پشتی کوسه را بکشید. از کودکان بخواهید بین ساحل‌ها بپرند بدون اینکه با آب و کوسه برخورد کنند. با این بازی مهارت پریدن در کودکان تقویت می‌شود. یادگیری مهارت پریدن از سن ۳ سال نیم شروع می‎شود. کودکان عاشق پریدن هستند و این فعالیت انرژی و شادی زیادی به آنها می‌بخشد. به‌علاوه‌ پریدن در رشد جسمی آنها و تقویت مهارت‌های اجتماعی و شناختی‌شان نقش چشمگیری دارد. به‌هنگام پریدن ماهیچه‌های پای کودک درگیر شده و آنها بر روی حفظ تعادل و هماهنگی حرکات بدن خود تمرکز می‌کنند. پریدن زمان واکنش کودکان و مهارت‌های حل مسئله را نیز در آنها تقویت می‌کند. 
توصیه می‌شود بازی‌های گروهی خلاق برای کودکان در حیاط منزل یکی از کودکان، در پیاده‌روهای خلوت یا در کوچه‌ای انجام شود که وسایل نقلیه از آن عبور و مرور نکنند یا یکی از والدین یا یک بزرگتر در حین بازی کنارشان باشد. همچنین  استفاده از کفش مناسب و زانوبند برای کودکان، به منظور پیشگیری از لغزش و آسیب‌های احتمالی به زانو، امری ضروری است. به جای تاکید بر برد و باخت، والدین می‌توانند با تشویق کودکان به تلاش و لذت بردن از فرآیند بازی، به رشد و توسعه همه جانبه آنها کمک کنند. همچنین پیشنهاد می‌شود والدین از مقایسه عملکرد کودکان در بازی با یکدیگر بپرهیزند. مقایسه کودکان با هم، نه تنها موجب ایجاد حس رقابت ناسالم می‌شود، بلکه می‌تواند به اعتماد به‌نفس آنها نیز آسیب برساند.

۲- «دارت گچی»، یکی از بازی های گروهی خلاق برای تمرین مهارت پرتاب 

رده سنی مناسب برای این بازی ۴ سال به بالا است و تنها وسیله مورد نیاز برای اجرای آن گچ است. با گچ‌هایی از رنگ‌های مختلف دایره‌های متحدالمرکز روی زمین رسم کنید و در دایره مرکزی خال هدف را بکشید. در هر دایره عدد امتیاز را وارد کنید (مثلا ۱۰، ۲۰ و ۳۰). از کودکان بخواهید یک گچ را به‌سمت خال هدف پرتاب کنند. بازی را دوبار تکرار کنید. امتیاز بالاتر نشان‌دهنده پرتابی است که بیشتر از بقیه به خال هدف نزدیک بوده است. با این بازی گروهی کودکانه مهارت پرتاب کردن تقویت می‌شود. مهارت پرتاب کردن کل بدن را درگیر می‌کند و مستلزم حفظ تعادل است. کودکان برای انجام این حرکت هماهنگی حرکات چشم و دست را تمرین می‌کنند. بررسی اندازه‌ها و فاصله‌ها و همچنین میزان قدرت مورد نیاز برای رساندن توپ به هدف درک و کنترل بصری کودک را تقویت می‌کند. بازی‌هایی که مستلزم حرکت پرتاب هستند، مهارت‌های اجتماعی مثل مذاکره، نوبت‌دهی و کار گروهی را به کودکان آموزش می‌دهند. 
این بازی‌ های گروهی خلاق برای کودکان را بهتر است در مکانی امن و تحت نظر بزرگترها انجام دهید. بهتر است در این بازی‌ها والدین تمرکز کودکان را بر تلاش و فعالیت معطوف کنند. برای این منظور والدین می‌توانند بر اهمیت تلاش و لذت بردن از بازی تاکید کنند و حرفی از برد و باخت و نتیجه به‌میان نیاورند. توجه داشته باشید که هر کودک منحصر به فرد است و مقایسه آنها با یکدیگر، نادیده گرفتن این تفاوت‌ها و توانایی‌های فردی است. 

۳- بازی گروهی کودکانه «۴ مربع»، آموزش مهارت ضربه زدن 

رده سنی مناسب بازی ۶ سال به بالا است و تنها وسیله مورد نیاز برای اجرای آن گچ است. با استفاده از گچ، ۴ مربع بزرگ روی زمین بکشید در هر مربع عدد ۱ تا ۴ را بنویسید. از یک توپ استفاده کنید و پشت خطوط هر مربع یک نفر بایستد. ۲ بازیکن هم در صف ذخیره‌ها می‌ایستند تا جای بازیکنان تعویضی را بگیرند. بازیکن مربع شماره ۴ توپ را به زمین می‌زند و سپس آن را به‌سمت بازیکن مربع شماره ۱ پرتاب می‌کند. بازیکن دریافت‌کننده توپ (شماره ۱) نیز به همین ترتیب توپ را به‎سمت مربع بعدی (شماره ۲) پرتاب می‌کند. توپ باید تنها یک بار به زمین هریک از دریافت‌کنندگان اصابت کند یعنی قبل از اینکه توپ برای بار دوم با زمین هر مربع اصابت کند باید به زمین بعدی پرتاب شود. بازیکنان ممکن است مرتکب خطا شوند که در این صورت باید به صف ذخیره‌ها برگردند. اگر توپ اصلا به زمین هر یک از بازیکنان اصابت نکند. یعنی قبل از اصابت توپ با زمین، بازیکن توپ را به سمت مربع دیگری پرتاب کند او به صف ذخیره‌ها برمی‌گردد. همچنین اگر توپ دو بار با زمین یک مربع اصابت کند یا اگر توپ به بیرون از خطوط مربع پرتاب شود بازیکن آن مربع به صف ذخیره‌ها می‌رود و یکی از آن افراد ذخیره با او جایگزین می‌شود. با این بازی گروهی کودکانه مهارت ضربه زدن با دست در کودکان تقویت می‌شود. این فعالیت هماهنگی چشم و دست کودک را تقویت کرده و پایۀ اغلب فعالیت‌های ورزشی را در او ایجاد می‌کند. 
بهتر است این بازی‌ها در مکانی امن مانند حیاط خانه یکی از بچه‌ها، پیاده‌روهای خلوت یا کوچه‌ای که ماشین رفت‌وآمد ندارد، انجام شوند. همچنین خوب است کودکان کفش مناسب بپوشند و از زانوبند استفاده کنند تا از لیز خوردن و آسیب زانو پیشگیری شود. در بازی‌ های گروهی کودکانه، مهم‌تر از برد و باخت، تلاش و لذت بردن از فعالیت است که باید مورد توجه والدین قرار گیرد. همچنین پیشنهاد می‌شود برای ایجاد محیطی مثبت و حمایتی، والدین از مقایسه کودکان با یکدیگر خودداری کنند و به جای آن، به تشویق و حمایت از تلاش‌های فردی آنها بپردازند.

۴- «ماز گچی»، تقویت تعادل از طریق بازی گروهی برای پیش دبستانی 

رده سنی مناسب این نوع از بازی های گروهی کودکانه ۴ سال به بالا است که با گچ اجرا می‌شود. تعداد بازیکنان نیز حداقل ۲ نفر می‌باشد. بازی به این صورت است که از کودکان بخواهید شبکه‌ای از خطوط و دایره‌های خود را بکشند که نقطه آغاز و پایان داشته باشند. از بقیه بازیکنان بخواهید خود را از نقطه آغاز به نقطه پایان برسانند. هرچه این خطوط، پیچ و خم‌ها و دایره‌ها بزرگتر، رنگی‌تر و پیچیده‌تر باشند برای کودکان جذاب‌تر می‌شوند. این فعالیت امکان تمرین تعادل، پیاده‌روی بهتر و دویدن را برای کودکان فراهم می‌کند و خلاقیت آنها را تقویت می‌کند. از طرفی، کودک در این بازی باید مسیر صحیح را پیدا کند بنابراین، مهارت‌های شناختی مثل مهارت برنامه‌ریزی کردن و حل مسئله وی نیز تقویت می‌یابند.
بهتر است در حین انجام این بازی‌ها، یک بزرگسال یا مراقب کودک را همراهی کند تا از بروز هرگونه حادثه جلوگیری شود. با تاکید بر اهمیت استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب مانند کفش و زانوبند و هدایت تمرکز کودکان به سمت فعالیت و تلاش، والدین می‌توانند محیطی ایمن و انگیزشی را برای بازی کودکان فراهم آورند. برای این منظور والدین در بازی های گروهی کودکانه بهتر است حرفی از برد و باخت و نتیجه بازی به‌میان نیاورند. همچنین پیشنهاد می‌شود والدین از مقایسه عملکرد کودکان در بازی با یکدیگر بپرهیزند. مقایسه کودکان با یکدیگر ممکن است در آنها احساساساتی منفی مانند بی‌کفایتی، کینه و ... را ایجاد کند. 

۵- بازی گروهی مدرسه‌ای «پرش از روی اعداد»، تقویت همزمان مهارت‌های پرش و ریاضی

رده سنی مناسب بازی «پرش از روی اعداد» ۶ سال به بالا است و تنها وسیله مورد نیاز برای اجرای آن گچ است. با گچ، ۳۲ مربع یا دایره نزدیک‌ به‌هم بکشید و در هریک از آنها یکی از اعداد یک تا ۱۰ را بنویسید. برای آن دسته از کودکانی که در حال یادگیری اعداد هستند، آنها را یکی‌یکی بخوانید تا اعداد را پیدا کنند و روی مربع یا دایره آن بپرند. برای آن دسته از کودکانی که قادر به نوشتن املای اعداد هستند آنها بخوانید تا بین اعداد با یک پا یا دو پا به‌ترتیب بپرند. مثلا بگویید سه تا از اعداد این عدد «۳۲۵» را پیدا کن و به‌ترتیب از روی آنها بپر. این بازی گروهی خلاق علاوه‌بر تقویت مهارت پریدن که در بازی شماره یک به فواید آن اشاره شد، مهارت ریاضی کودکان را نیز تقویت می‌کند.
این بازی‌ های گروهی کودکانه را بهتر است در مکان‌هایی مثل حیاط خانه، پیاده‌روهای خلوت یا کوچه‌های آرام انجام دهید تا از بروز حادثه جلوگیری شود. همچنین جهت حفظ ایمنی کودکان، توصیه می‌شود از کفش‌های مناسب و زانوبند استفاده شود تا از بروز حوادثی مانند لغزش و آسیب دیدگی زانو جلوگیری گردد. والدین می‌توانند با تمرکز بر تلاش و لذت بردن از بازی به جای نتیجه، محیطی شاد و انگیزشی را برای کودکان فراهم آورند. مقایسه کودکان می‌تواند باعث ایجاد حسادت و رقابت ناسالم بین آنها شود و به روابط خانوادگی آسیب برساند. به‌جای مقایسه، والدین می‌توانند به کودکان کمک کنند تا نقاط قوت خود را بشناسند و بر روی آنها تمرکز کنند.

تحقیقات نشان می‌دهند کودکانی که مهارت‌های حرکتی اساسی مانند پیاده‌روی، دویدن، پریدن، تعادل، پرتاب توپ و .... را تمرین می‌کنند احتمالا در آینده سبک زندگی فعال‌تری خواهند داشت. بنابراین، والدین با گنجاندن این بازی‌ها در برنامه روزانه کودکان خود می‌توانند علاوه‌براینکه لحظات شادی را برای فرزندانشان رقم بزنند به تقویت مهارت‌های مختلف آنها کمک کنند. شما برای فعالیت بدنی فرزند خود چه تدبیری اندیشیده‌اید؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.