افراد کمی وجود دارند که چیزی درباره اختلال نقص توجه و بیش فعالی نشنیده باشند. این اختلال یکی از شایع‌ترین اختلالات عصبی-رشدی با شیوع جهانی ۵ درصد در بین کودکان و نوجوانان است. علائم اصلی که شامل مشکل نگه‌داشتن توجه و تمرکز، فعالیت بیش‌از حد و تکانشگری (ناتوانی در کنترل و به تاخیر انداختن کنش‌ها و واکنش‌ها) است. از طرفی، بازی‌ها می‌توانند نقش بسیار مهمی در افزایش تمرکز کودکان بیش فعال داشته باشند. در واقع بازی‌های مناسب نه‌تنها به این کودکان کمک می‌کند تا انرژی خود را تخلیه کنند، بلکه مهارت‌های مهم دیگری مانند بهبود کنترل تکانه‌ها، تقویت مهارت‌های اجتماعی، کاهش اضطراب و استرس، افزایش اعتماد به‌نفس و… با بازی درمانی کودکان بیش فعال می‌توانند بهبود پیدا کنند. بهتر است والدین توجه داشته باشند که تشخیص نقص توجه و بیش فعالی با متخصصان روانشناسی کودک و روانپزشکان است و این تشخیص نیز بعد از ۶-۷ سالگی کودکان گذاشته می‌شود، نه زودتر.
در این مقاله قصد داریم تا یکی از بازی‌های هدایت‌شده تخصصی و بسیار مفید برای افزایش تمرکز در کودکان که خود شامل چندین نوع بازی می‌شود را معرفی کنیم. این مجموعه بازی‌ها «go-no go» یا «برو-نرو» نام دارد و برای کودکان بالاتر از ۷ سال هستند. این بازی‌ها از طریق تقویت مهارت‌های شناختی و رفتاری کودکان، می‌تواند در بهبود علائم اختلال بیش‌فعالی بسیار موثر باشند. در بازی‌های «برو-نرو»، به کودک مجموعه‌ای از محرک‌ها نشان داده می‌شود و از او خواسته می‌شود که به برخی از آنها پاسخ دهد و به برخی دیگر نه. نوع پاسخی که کودک باید به آن محرک بدهد نیز قابل تغییر و انعطاف‌پذیر است. تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.
۱- بازی درمانی کودکان بیش فعال با بازی «رنگین‌کمان تیزبینی»، بهبود توجه بینایی
در این بازی برای افزایش دقت و تمرکز کودکان با نقص توجه و بیش فعالی، نیاز به چند رنگ از کاغذهای رنگی دارید (مثلا سبز- آبی- قرمز). این کاغذهای رنگی را به مربع‌های ۲۰ سانتی‌متری برش دهید و بر روی یک مقوا بچسبانید. سپس از کودک بپرسید به کدام رنگ علاقه بیشتری دارد و آن رنگ را به‌عنوان رنگی اصلی انتخاب کنید. به کودک توضیح دهید که هر وقت رنگ اصلی را دید، دست بزند. در سطح ابتدایی این بازی، برای شروع به‌صورت رندوم کاغذ رنگی‌ها را بالا بیاورید و به کودک نشان دهید تا کودک به‌محض دیدن رنگ مورد علاقه‌اش دست بزند. این سطح از بازی را می‌توانید برای کودکان ۴ تا ۶ ساله هم اجرا کنید. برای پیچیده‌تر کردن بازی و به چالش کشیدن بیشتر کودک، می‌توانید تعداد رنگ‌ها را بیشتر کنید، سرعت نشان دادن کاغذ رنگی‌ها را بالا ببرید، حین اجرای بازی موسیقی پخش کنید، پاسخی که کودک باید در قبال کاغذ رنگی مدنظر بدهد را پیچیده‌تر کنید (مثلا بالا بپرد و اسم یک دختر را بگوید) و راه‌های دیگری که با خلاقیت خود می‌توانید آنها را اعمال کنید. این بازی می‌تواند دقت و توجه بینایی کودک را بهبود بخشد. همچنین او را در مدیریت رفتار تکانشگری ماهرتر کند.
از جمله نکاتی که بهتر است والدین در بازی های افزایش توجه و تمرکز کودکان به آن توجه داشته باشند، صرف حوصله بیشتر است. کودکان با نقص توجه و بیش فعالی معمولا دامنه توجه کمتری دارند و به‌راحتی حواسشان پرت می‌شود. بنابراین ممکن است در ابتدای بازی زود خسته شوند، به محرک‌های دیگر توجه کنند و یا میزان اشتباهات بیشتری داشته باشند. پس نیازمند حمایت بیشتری برای پیشرفت هستند.
۲- افزایش تمرکز در کودکان با بازی «شکارچی حروف»، افزایش مهارت تمیز شنیداری
در بازی «شکارچی حروف» که برای افزایش تمرکز در کودکان با نقص توجه و بیش فعالی است، در ابتدا قراری با کودک می‌گذارید. این‌گونه که: «می‌خوام چندتا حرف الفبا پشت سر هم بگم. وقتی که شنیدی من حرف «آ» رو می‌گم، تو حرف «سین» رو می‌گی و به بقیه حروف توجه نمی‌کنی» سپس با صدای واضح و رسا و به لحنی کُند، شروع به بیان چندین حرف تصادفی می‌کنید برای مثال: «جیم- قاف- ی- شین- آ …» کودک به محض شنیدن حرف «آ» باید پاسخی که قرار بود را بدهد. توجه کنید که این بازی برای کودکان ۷ سال به بالا است که با حروف و واژگان آشنایی دارند و میزان سختی یا آسانی این بازی، بستگی به توانایی کودک در نگه‌داشتن توجه و تمرکز خود دارد. می‌توانید تعداد حروفی که باید به آن پاسخ داد را بیشتر کنید، سرعت خواندن حروف را بالا ببرید، اعداد را هم وسط حروف بگنجانید، برخی حروف را با صدای پایین‌تری بخوانید یا پاسخ‌های کودک را پیچیده‌تر کنید. مهارت تمیز شنیداری و دیداری در کودکان با نقص توجه و بیش فعالی دچار اختلالاتی است که شما می‌توانید با انجام بازی «شکارچی حروف» مهارت تشخیص و تمیز شنیداری آنها را بهبود ببخشید. همچنین این بازی برای افزایش تمرکز در کودکان بیش فعال و دارای نقص توجه، به آنها کمک می‌کند تا بر روی یک محرک خاص تمرکز کرده و به محرک‌های دیگر توجه نکنند. به‌علاوه از طریق چنین بازی‌هایی، کودک در کنترل کردن تکانه‌هایش نیز خبره‌تر می‌شود.
در این بازی چیزی که بیش از همه اهمیت دارد، صبر به خرج دادن والدین است. افزایش تمرکز در کودکان با اختلال نقص توجه و بیش فعالی و پیشرفت در آن، گاهی ممکن است پیچیده، کند و سخت باشد و با ناامیدی والدین همراه شود. نکته‌ای که باید به یاد داشت، فشار وارد نکردن به کودکان برای پیشروی و پیشرفت در بازی های افزایش توجه و تمرکز است.
۳- بازی «مارپیچ جادویی»، برای افزایش تمرکز کودکان با نقص توجه و بیش فعالی
در این بازی جذاب که تمرینی از افزایش تمرکز در کودکان بالاتر از ۷ سال است، به چندین کاغذ رنگی با رنگ‌های مختلف نیاز داریم. بهتر است اندازه این کاغذهای رنگی بزرگ‌تر از اندازه کاغذ رنگی‌هایی باشد که در بازی شماره ۱ بودند. با رنگ‌های مختلف این کاغذها، یک مسیر مارپیچ در کف یک اتاق تشکیل دهید. پس از پرسیدن رنگ
انتخابی کودک، از او بخواهید تا از نقطه شروع از کنار کاغذ رنگی (مسیر مارپیچ) راه برود. این پیمایش می‌تواند هم‌زمان با پخش یک موسیقی باشد و یا بدون موسیقی باشد. اگر موسیقی پخش کردید، کودک باید تا زمانی که موسیقی ادامه دارد، راه برود و هنگامی که موسیقی قطع شد، در جای خود بایستد و درصورتی‌که از موسیقی استفاده نکردید، به کودک بگویید راه برود تا زمانی‌که خودتان به او دستور ایست بدهید. اگر کودک در رنگی که انتخاب کرده بود، ایستاد، باید اسم یک حیوان را بگوید و اگر در رنگ‌های دیگر موسیقی قطع شد، کاری نکند. بهتر است این توضیحات را دقیق، با لحنی آرام و چندین مرتبه تکرار کنید و فرصت تمرین را به کودک بدهید. سادگی یا پیچیده‌تر شدن بازی را می‌توانید به‌راحتی تنظیم کنید. مثلا: دو یا سه کاغذ رنگی برای پاسخ‌های کودک انتخاب شوند که هر کدام نیازمند پاسخ‌های متفاوتی باشند. در این بازی حرکات کودکان هدفمندتر می‌شود، واکنش‌ها دقیق‌تر شده و در نهایت منجر به افزایش تمرکز کودکان می‌شود.
از نکات ایمنی که بهتر است در نظر گرفته شوند، می‌توان به امن و بزرگ بودن مسیر راه رفتن کودک اشاره کرد. در بازی درمانی کودکان بیش فعال مراقب باشید که فشار و زوری بر کودکان اعمال نشود و کوچک‌ترین پیشرفتی در آنها مورد تشویق قرار گیرد. همچنین پیشنهاد می‌شود این بازی را از مراحل ساده‌تر شروع کنید و کم‌کم پیچیده کنید.
۴- بازی «رمزگشایی از کلمات»، از بازی های افزایش توجه و تمرکز کودکان بیش فعال
برای بهبود دقت شنیداری و افزایش تمرکز کودکان با نقص توجه و بیش فعالی، از بازی‌های مفیدی مثل «رمزگشایی از کلمات» می‌توان کمک گرفت. در این بازی که برای کودکان بالاتر از ۷ سال است، به کودک توضیح داده می‌شود که: «از بین کلماتی که می‌گم، اگر اسم یک میوه (حیوان، وسیله نقلیه، شهر یا کشور، شغل‌ها و… ) رو شنیدی، دستت رو بالا بیار» این بازی ساده می‌تواند در هر مکانی که حس کردید حوصله کودک سر رفته است، اجرا شود. سخت و پیچیده‌تر کردن این بازی نیز کار راحتی بوده و کافی است واکنش‌های کودک را پیچیده‌تر کنید، کلمات را با سرعت بیشتری بگویید یا از کلماتی استفاده کنید که شبیه به هم هستند. مثلاً: سیب، سیاه، سیر، سیم یا از کودک بخواهید به‌جای یک دسته، به دو یا سه دسته از کلمات توجه داشته باشد و به هرکدام پاسخ‌های متفاوتی بدهد. علاوه‌بر تقویت توجه و تمرکز کودکان با این بازی، سرعت پردازش اطلاعات در مغز آنها نیز افزایش می‌یابد و می‌آموزند که چگونه می‌توان به برخی محرک‌ها پاسخ نداد و در نهایت، تکانشگر بودن آنها کاهش خواهد یافت.
نکته ایمنی مهمی که والدین بهتر است به آن توجه داشته باشند، عدم اعمال فشار بر کودکان برای انجام درست بازی و انعطاف‌پذیر بودن نسبت به اشتباهات کودک است. هدف از انجام این بازی مانند دیگر بازی‌ها بهبود مهارت‌های مختلف با شادی و نشاط است؛ بنابراین نباید با سخت‌گیری بیش از‌حد در انجام این بازی‌ها، کودک را نسبت به بازی کردن زده کرده و به رابطه مثبتمان با کودک، لطمه وارد کنیم.
بازی های افزایش توجه و تمرکز کودکان، دریچه‌ای رو به درمان اختلال نقص توجه و بیش فعالی
بازی‌ها به‌عنوان درمان‌های کمکی در کنار دیگر درمان‌های اختلال نقص توجه و بیش فعالی (دارو درمانی، درمان روانشناختی، نوروفیدبک و…)، کلید طلایی رشد مغز هستند. بازی‌هایی که در این مقاله معرفی شد، نه‌تنها سرگرم‌کننده هستند، بلکه به رشد شناختی کودکان نیز کمک شایانی می‌کنند. با تقویت مهارت‌های تمرکز، حافظه و واکنش سریع، این بازی‌ها به کودکان کمک می‌کنند تا رفتارهای تکانشگری خود را مدیریت کنند از طریق افزایش تمرکز در کودکان، موفقیت آنها را در مدرسه و زندگی روزمره تضمین می‌کنند. به نظر شما چه بازی‌های دیگری برای افزایش دقت و تمرکز کودکان وجود دارند؟ نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.
دیدگاه‌ها
۰ مورد
دیدگاه خود را درمیان بگذارید