من کند ذهن نیستم؛ اختلال یادگیری کودکان چیست؟

انیشتین، ادیسون، بتهوون و موتزارت از جمله نوابغی‌اند که در زمان خود از طرف مدرسه، آموزش‎ناپذیر و غیر عادی تشخیص داده‌ شدند اما علم امروزه ثابت کرده که آن‌ها فقط اختلال یادگیری داشته‌اند. اختلال یادگیری کودکان، یک اختلال عصبی رشدی است که توانایی مغز ادراک و پردازش اطلاعات کلامی (خواندن و نوشتن) و غیرکلامی (ریاضی)،‌ مختل می‌شود.
این اختلال در اوایل کودکی (۶-۷ سالگی) آغاز می‌شود و با مشکلات پایدار در خواندن، نوشتن و محاسبه همراه است. اختلال یادگیری کودکان گاهی با کم‌توانی‌ذهنی، اوتیسم، اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی و دیگر اختلالات رشدی دوران کودکی اشتباه گرفته می‌شود. بعضی اوقات کودکانی که در مدرسه مشکل خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی دارند؛ نیز قبل از تشخیص اختلال یادگیری کودکان،‌ برچسب تنبل یا کند ذهن زده می‌شوند. اخیرا کارشناسان بیان کرده‌اند که اختلال یادگیری کودکان، یک اختلال منفرد و تک نیست، بلکه مجموعه‌ای از ۷ حوزه ناتوانی‌ها است: گوش دادن، بیان کردن و گفتار، مهارت‌های خواندن، درک مطلب، نوشتن، محاسبه ریاضی و استدلال ریاضی. در ادامه این مقاله، بررسی مفصلی بر اختلال یادگیری کودکان خواهیم داشت. با ما تا پایان این مطلب همراه باشید.

انواع اختلالات یادگیری کودکان

اختلالات یادگیری در تمام حوزه‌های شناختی و تحصیلی رخ نمی‌دهد بلکه محدود به سه حوزه خاص است. متخصصان اما، می‌گویند که نزدیک به ۷۵ درصد از کودکان دچار اختلال یادگیری کودکان، ترکیبی از دو مشکل خواندن و ریاضی را نشان می‌دهند. در مقالات بعدی به تفصیل هر یک از این نوع اختلالات را بررسی خواهیم کرد. سه نوع اختلالات یادگیری در کودکان به اختصار، به این صورت است:

• مشکل در خواندن (نارساخوانی): مشخصه این نوع اختلال یادگیری کودکان، دشواری در تشخیص دقیق یا خواندن روان کلمه و توانایی ضعیف رمزگشایی از کلمات است. مثلا یک کودک با اختلال خواندن ممکن است نتواند تشخیص دهد که هر سه کلمات کباب- کتاب- اسباب با یک حرف مشترک «ب» به پایان می‌رسند. همچنین ممکن است دقایق زیادی مشغول خواندن جمله‌ای ساده مثل «مادر شام می‌پزد» شوند. 
• مشکل در نوشتن(نارسانویسی): این نوع مشکل یادگیری در تمام جنبه‌های نوشتن از جمله، نوشتن املای کلمات، سرعت نوشتن متن، خوانایی، فاصله و اندازه کلمات اختلال ایجاد می‌کند. یعنی ممکن است کودک همیشه در املاهای مدرسه، از معلم جا بماند یا به نقطه‌ها در دیکته‌اش توجه نداشته باشد و مثلا کلمه «جارو» را «حارو» بنویسد.
• مشکل در محاسبه و ریاضی: این ناتوانی یادگیری در کودکان، از نحوه‌ی متفاوت پردازش ریاضیات توسط مغز سرچشمه می‌گیرد و بر توانایی انجام و درک ریاضیات تأثیر می‌گذارد. یادگیری ریاضی برای این کودکان طاقت فرسا و گیج‌کننده است. یعنی احتمالا در درک جمع و تفریق و… مشکل دارند، خواندن ساعت برایشان دشوار است یا در حساب کردن پول خرد ضعیف عمل کنند.

علل احتمالی در ابتلای کودکان به اختلال یادگیری

محققان هنوز نتوانستند علت دقیق ابتلا به اختلال یادگیری کودکان را مشخص کنند و تحقیقات ضد و نقیض در این رابطه بسیار است. یعنی تعیین این‌که به‌طور دقیق چه عاملی باعث می‌شود تا کودکی، به اختلال یادگیری کودکان دچار شود، مقدور نیست. در کل اما، عوامل زمینه‌ساز اختلال یادگیری کودکان به قرار زیر هستند:

• عوامل قبل از تولد زمینه‌ساز در اختلال یادگیری کودکان : عواملی پیش از تولد کودک می‌تواند به احتمال ابتلای او به اختلال یادگیری بیافزاید. برای مثال مصرف الکل و مواد مخدر توسط مادر که تاثیرات منفی بر رشد و تحول مغزی جنین دارد. استرس بیش‌ازحد مادر در دوران بارداری، می‌تواند منجر به ایجاد اختلالات ذهنی کودکان شود، هرچه مادر در زمان بارداری آرامش بیشتری داشته باشد، نوزاد سالم‌تری متولد خواهد شد. همچنین قرار گرفتن در معرض اشعه x و سایر امواج مثل امواج مایکروویو بر رشد و تحول طبیعی مغزی جنین تاثیر منفی پایدار می‌گذارد. این موارد به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم موجب بروز اختلال یادگیری کودک در سال‌های بعدی زندگی می‌شود.
   
•  عوامل زمان تولد زمینه‌ساز در اختلال یادگیری کودکان: اگر هنگام تولد، کودک دچار کمبود اکسیژن شود یا به سر او ضربه وارد شود، ممکن است مشکلات جسمی و ذهنی برای کودکان به‌وجود آید. بنابراین لحظات تولد کودک بسیار مهم است و باید شرایط مطلوب فراهم شود. پس آسیب‌های زمان تولد نیز می‌توانند در ابتلای کودکان به اختلال یادگیری ، ایفای نقش کنند.
   
• عوامل بعد از تولد زمینه‌ساز در اختلال یادگیری کودکان: ابتلای کودک به سرخک، زردی و عفونت‌ها و… پس از تولد در رشد و تحول ذهنی او می‌تواند در بروز اختلال یادگیری کودکان موثر واقع شود. همچنین مسمومیت‌های شیمیایی و دارویی (مثلا مسمومیت با بنزین)، زمین خوردن‌ها و تصادفات گوناگونی که ضایعه عصبی و مغزی در پی داشته باشند، از جمله عوامل اثرگذار در ایجاد اختلال یادگیری کودکان هستند. بعضی از کودکان دارای مشکلات یادگیری نیز، ممکن است مبتلا به تاخیر در رشد عصبی و حرکتی باشند. از جمله عوامل محیطی احتمالی پس از تولد، می‌توان به استفاده از شیوه‌های ناکارآمد آموزش و تدریس، عدم ایجاد انگیزه برای پیشرفت و تحصیل، فقر محیطی و اجتماعی اشاره کرد. تمامی این عوامل بالقوه می‌توانند منجر به اختلالات یادگیری در کودکان شوند.

اختلال یادگیری کودکان، محدودیت نیست!

کودکی که تشخیص اختلال یادگیری گرفته است، در مسیر تحصیلی خود، به تلاش و ممارست بیشتری نسبت به باقی کودکان نیاز دارد اما او یک فرد عادی است. به معنایی دیگر،‌ اختلال یادگیری کودکان نباید موجب طرد شدگی و کاهش اعتمادبه‌نفس کودک شود. در جاده‌ی پر تلاطم درمان اختلال یادگیری کودکان، خانواده بیش‌ترین نقش را ایفا می‌کند. پشتیبانی‌های والدین، می‌تواند سلامت روان کودک را تضمین کند و از او یک فرد موفق در آینده بسازد. به نظر شما والدین چه کارهای دیگری در رابطه با فرزند دارای اختلال یادگیری می‌توانند انجام دهند؟ نظرات خود را با ما و مخاطبان زی‌مگ به اشتراک بگذارید.