۴ بازی‌ سنتی کودکانه، بازی‌های نوستالژیک پدر و مادرها برای نسل جدید

بازی‌های قدیمی و سنتی، به دلایل زیادی ارزش حفظ و ترویج دارند. بازی‌ های سنتی نه‌تنها بخشی از تاریخ و فرهنگ یک جامعه را تشکیل می‌دهند، بلکه در تقویت مهارت‌های اجتماعی، فکری و جسمی کودکان و بزرگسالان نیز تاثیرگذار هستند. پایه و اساس این بازی‌های قدیمی نمادی از شیوه‌های زندگی، باورها و ارزش‌های گذشتگان‌اند و از این رو حفظ آنها به حفظ هویت فرهنگی کمک می‌کند. بازی‌های قدیمی معمولاً به‌صورت جمعی و گروهی انجام می‌شوند و به تقویت تعاملات اجتماعی میان افراد کمک می‌کنند. در دنیای مدرن که بسیاری از سرگرمی‌ها به فناوری و گجت‌ها وابسته‌اند، بازی‌ های سنتی علاوه‌براینکه برای افراد احساس نوستالژی به همراه می‌آورند، به کودکان فرصتی برای تفریح و بازی بدون نیاز به ابزار دیجیتال و نمایشگرها می‌دهند. در ادامه این مقاله به معرفی و بررسی ۴ تا از بازی های سنتی و گروهی برای کودکان می‌پردازیم. 

۱- «هفت سنگ»، بازی محلی برای تقویت استقامت عضلانی کودکان

بازی هفت سنگ یکی از بازی‌ های سنتی و محبوب ایرانی است که به‌طور گروهی انجام می‌شود و برای گروه سنی ۷ تا ۱۰ سال مناسب است. نحوه انجام این بازی گروهی بدین صورت است که ابتدا افراد به دو گروه (بین ۲ تا ۶ نفری) تقسیم می‌شوند و سپس هفت سنگ را (یا هر چیزی که می‌توان به عنوان سنگ یا هدف استفاده کرد، مانند توپ‌های کوچک یا شیء مشابه) یک جا روی هم می‌چینند. تیم مهاجم به فاصله ۷ متر از سنگ‌ها، پشت‌خط‌ شروع (خط پرتاب) قرار می‌گیرد. هدف در بازی هفت سنگ این است که یکی از تیم‌ها با پرتاب توپ (یا هر شیء دیگری که در دست دارند) سعی کند سنگ‌ها را از هم بپراکند، درحالی‌که تیم دیگر باید مانع از فروریختن سنگ‌ها شود. اگر توپ به سنگ‌ها برخورد کند و آرایش آن‌ها را برهم بزند، این تیم موفق شده است. تیم اول پس از اصابت توپ با سنگ باید سعی کند سنگ‌ها را دوباره روی هم بچیند اما تیم دوم توپ را برداشته و سعی می‌کند بازیکنان تیم اول را با توپ بزند. بازی تا جایی ادامه می‌یابد تا تیمی که توپ را پرتاب کرده بتواند سنگ‌ها را دوباره بچیند و امتیاز بگیرد یا اینکه تمامی بازیکنان آن تیم با برخورد توپ از بازی اخراج شده باشند که در این‌صورت جای تیم‌ها با یکدیگر عوض می‌شود. 
بازی محلی و پرتحرک هفت سنگ در فضای باز به کودکان و بزرگسالان فرصتی برای تمرین مهارت‌های جسمی ( مثل تعادل بدن، تقویت عضلات و استقامت بدنی) و مهارت‌های اجتماعی ( مانند کار تیمی و همکاری) می‌دهد. هفت سنگ یک فعالیت سرگرم‌کننده است که به‌ویژه در فضای باز، باعث کاهش استرس و افزایش نشاط و سرخوشی می‌شود.
باید توجه داشت که برای جلوگیری از آسیب و حفظ ایمنی بازیکنان، بازی سنتی هفت سنگ باید در فضای امن سالن‌ها و جایی‌که از ترافیک و تردد وسایل نقلیه در امان است انجام شود. بهتر است در زمین بازی از کف‌پوش نرم استفاده شود در غیر این‌صورت بهتر است بازیکنان زانوبند و آرنج‌بند ببندند. 

۲- «وسطی»، از بازی های سنتی پرتحرک برای تقویت سرعت‌عمل کودکان

بازی وسطی یکی از بازی‌ های سنتی کودکانه ایرانی است که بیشتر به‌صورت گروهی در میان کودکان رواج دارد. این بازی سنتی که برای گروه سنی ۷ تا ۱۰ سال مناسب است با یک توپ انجام می‌شود و تعداد بازیکنان آن محدودیتی ندارد. بازیکنان به دو تیم تقسیم می‌شوند: یک تیم در وسط و تیم دیگر در دو طرف زمین. بازیکنان تیم وسط نیز باید با جا خالی دادن سعی کنند از اصابت توپ به آنها جلوگیری کنند. اگر توپ به بازیکنی از تیم وسط بخورد، آن بازیکن باید از بازی خارج شود. درعوض، اگر بازیکنی از تیم وسط توپ را بدون تماس با زمین یا بدن در هوا بگیرد (که به آن «گل گرفتن» گفته می‌شود)، او می‌تواند یک نفر از بازیکنان تیم خود را که از بازی بیرون رفته است، دوباره به بازی برگرداند. بازی گروهی وسطی برای تقویت مهارت‌هایی مانند پرتاب توپ و دفاع مفید است و به تقویت چابکی، سرعت و دقت کودکان کمک می‌کند. در این بازی گروهی کودکان با یکدیگر تعامل می‌کنند و همکاری تیمی و تعامل اجتماعی را یاد می‌گیرند. برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به هنگام برخورد توپ با بدن، از توپ‌های نرم و سبک استفاده کنید. برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از برخورد‌های ناگهانی و افتادن یا سر خوردن، بهتر است کودکان از پوشش مناسب مانند لباس راحت و کفش ورزشی استفاده کنند. همچنین پوشیدن زانوبند و آرنج‌بند می‌تواند به پیشگیری از آسیب‌های احتمالی کمک کند. بهتر است بازی در فضای باز و بزرگ انجام شود تا به برخورد‌های ناخواسته و آسیب‌دیدگی منجر نشود.

۳- «اسم و فامیل»، از بهترین بازی های سنتی و گروهی کودکانه در منزل 

بازی گروهی اسم و فامیل یکی از بازی‌های محبوب و سرگرم‌کننده ایرانی است که معمولاً در جمع‌های دوستانه و خانوادگی برگزار می‌شود. این بازی سنتی حداقل به ۲ نفر و قلم و کاغذ نیاز دارد و برای گروه سنی ۷ تا ۱۰ سال مناسب است. یک جدول ساده با ۶ یا ۸ ستون برای هر دسته از اطلاعات آماده کنید. به‌علاوه برای جلوگیری از خستگی ذهنی یا فشار زیاد، پیشنهاد می‌شود که بازی برای مدت زمان مشخص (مثلاً ۲۰ تا ۳۰ دقیقه) انجام شود. این ستون‌ها معمولاً شامل اسم، فامیل، حیوان، کشور، شهر، غذا، رنگ، اشیاء است. یک نفر از بازیکنان یک حرف تصادفی از حروف الفبا را انتخاب می‌کند. پس از انتخاب حرف، همه بازیکنان باید اسامی خواسته‌شده‌ای را پیدا کنند که با آن حرف شروع می‌شود. مدت زمان پر کردن جدول برای هر حرف بین ۳ تا ۵ دقیقه است. امتیازدهی بعد از پرکردن جدول به این صورت است: اگر جواب هر یک از ستون‌ها صحیح و منحصر به فرد باشد (یعنی هیچکس پاسخ مشابهی نداده باشد) ۱۰ امتیاز. اگر چند نفر برای یک ستون پاسخ مشابهی نوشته باشند ۵ امتیاز. اگر فرد جواب نادرست یا ناقص نوشته باشد صفر امتیاز. پس از اینکه همه جدول‌ها پر شد، جمع‌بندی امتیازات انجام می‌شود.  بازی گروهی اسم و فامیل به تقویت حافظه و خلاقیت افراد کمک کرده و باعث گسترش دایره لغات و اطلاعات عمومی آنها می‌شود. همچنین زمان محدود برای پاسخ‌دهی می‌تواند به سرعت عمل و دقت کمک کند.

۴- «لِی‌لِی»، یکی از بازی های سنتی مناسب برای تقویت تمرکز کودکان

بازی لی‌لی یکی از بازی‌ های قدیمی و سنتی که در فضای باز انجام می‌شود و برای گروه سنی ۷ تا ۱۰ سال یا کمتر مناسب است. در این بازی، بازیکنان باید از روی مربع‌هایی که به شکل یک الگوی خاص بر روی زمین کشیده شده‌اند، بپرند و سنگ را در خانه‌های مختلف پرتاب کنند. زمین بازی باید صاف و مناسب باشد. برای کشیدن طرح بازی، از گچ یا زغال استفاده می‌شود. طرح معمولاً شامل ۸ (۹ یا ۱۰) مربع است که به‌صورت یک الگوی عمودی و افقی در کنار هم قرار می‌گیرند (طبق تصویر پایین). خانه‌ها به ترتیب شماره‌گذاری می‌شوند و معمولاً شماره‌ها از پایین به بالا قرار می‌گیرند. هدف بازی سنتی لی‌لی عبور از روی خانه‌ها به‌صورت دقیق و بدون اشتباه است. یکی از بازیکنان باید یک سنگ یا چوب کوچک را به نوبت روی خانه‌‌ها (به‌ترتیب از خانه ۱) پرتاب کند و سپس با پریدن از روی همه مربع‌ها به‌جز مربعی که سنگ را درون آن انداخته است به ترتیب، خانه‌ها را طی کند و در نهایت سنگ را در بازگشت از خانه‌ای که پرتاب کرده بردارد. سنگ باید دقیقاً روی خانه بیافتد و اگر سنگ از خانه‌ها بیرون یا به خانه دیگری پرتاب شود، نوبت بازیکن تمام می‌شود. کسی که بتواند به‌ترتیب و به‌درستی تمام خانه‌ها را بدون اشتباه طی کند، بیشترین امتیاز را می‌گیرد. این بازی به تقویت هماهنگی بین دست و پا و توانایی‌های حرکتی کمک می‌کند. همچنین، به‌دلیل نیاز به پرتاب دقیق سنگ و عبور بدون اشتباه از خانه‌ها، برای تقویت دقت و تمرکز کودکان مفید است. بازیکنان باید از کفش‌های مناسب که دارای زیره ضد لغزش هستند، استفاده کنند تا از زمین خوردن و آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.

از آن‌جا که امروزه در دنیای مدرن، بازی‌های دیجیتال و الکترونیکی به طور فزاینده‌ای در زندگی کودکان نفوذ کرده‌اند، حفظ و ترویج بازی‌ های سنتی می‌تواند موجب ایجاد تعادل بین دنیای دیجیتال و دنیای واقعی در کودکان شود. فرزند شما به کدام‌یک از این بازی‌ها علاقه‌مند است؟ نظرات خود را با ما به‌اشتراک بگذارید.